Cytomegalia

CYTOMEGALIA
Jest najczęstszym wirusowym wewnątrzmacicznym zakażeniem, obarczonym dużym ryzykiem wad wrodzonych ( 25 % )


Drogi zakażenia i okres wylęgania 

Człowiek zakaża się od drugiego człowieka przez kontakt z jego wydzielinami ( ślina , pot, mocz, sperma ).Wirus powszechnie występuje w populacji ludzkiej i w surowicy większości dorosłych ludzi stwierdza się obecność przeciwciał, co świadczy o przebytym zachorowaniu- najczęściej bezobjawowym. Okres wylęgania jest trudny do ustalenia.

Objawy

W większości przypadków zakażenie przebiega bezobjawowo, nie stanowiąc żadnego zagrożenia dla zdrowia i życia osoby zakażonej. Wyjątek stanowią osoby z obniżoną odpornością np. pacjenci po przeszczepach. Po zakażeniu wirus pozostaje do końca życia w komórkach organizmu w postaci utajonej i w okresie spadku odporności może dojść do ponownego zakażenia tym samym wirusem. Takie zakażenie nosi nazwę zakażenia 
wtórnego czyli reinfekcji. Ta forma zakażenia odgrywa także rolę głównie u osób z obniżoną odpornością, ale momentem takim w rzadkich przypadkach może być także ciąża. Należy podkreślić ,że reinfekcja w ciąży jest znacznie mniej niebezpieczna niż zakażenie pierwotne.
Postacie objawowe zakażenia cytomegalią to zwykle zapalenie węzłów chłonnych, wątroby, zmiany w gardle przypominające anginę, u osób z obniżoną odpornością są to ciężkie zakażenia narządowe np. zapalenie mózgu , płuc. Do zakażenia płodu może dojść w każdym okresie ciąży, a także krótko po urodzeniu. Skutki zakażenia są zależne od przede wszystkim od okresu ciąży , a także od masywności zakażenia. W pierwszych tygodniach uszkodzenie płodu może być na tyle duże , że prowadzi do obumarcia , a następnie poronienia. 

Uwaga ! Zakażenie cytomegalią może być przyczyną poronień nawykowych. 
Gdy wtargnięcie wirusa ma miejsce później dochodzi do wad centralnego układu nerwowego( wodogłowie lub małogłowie, głuchota, upośledzenie umysłowe ), wad serca, oraz wad gałki ocznej ( zaćma , jaskra, małoocze, ślepota, zez ). 

Gdy do zakażenia dojdzie w ostatnich miesiącach ciąży to dziecko urodzi się bez wad , lecz z objawami uogólnionego zakażenia, które niezależnie od czynnika wywołującego przebiega w tym okresie życia podobnie- z żółtaczką , powiększeniem wątroby , śledziony, zapaleniem opon mózgowo- rdzeniowych i mózgu, zaburzeniami hematologicznymi spowodowanymi wpływem wirusa na wytwarzanie krwinek w szpiku kostnym. Noworodek taki przebywa w szpitalu, gdzie powinno być jak najszybciej ustalone rozpoznanie i włączone leczenie tak , aby nie doszło do trwałych uszkodzeń objawiających się w późniejszym okresie np. upośledzeniem umysłowym.

Rozpoznanie

Rzadko dochodzi do rozpoznania cytomegalii u kobiety w ciąży , ponieważ zakażenie przebiega bezobjawowo lub z niecharakterystycznymi objawami . Rozpoznanie dotyczy zwykle noworodków z wadami wrodzonymi lub objawami zakażenia uogólnionego ( patrz wyżej ). Metody serologiczne mają w chwili obecnej mniejsze znaczenie ponieważ , aby potwierdzić cytomegalię trzeba niekiedy wykonać kilkakrotne oznaczenia w odstępach 2 tygodniowych, a szybkie włączenie leczenia ma bardzo duże znaczenie. Jedynie stwierdzenie obecności specyficznych przeciwciał klasy IgM u noworodka pozwala na rozpoznanie. W pozostałych przypadkach wykonuje się bardziej nowoczesne badania. Polegają one na wykryciu wirusa lub , elementów jego struktury- antygenów przy użyciu różnych metod. Jedną z nich jest metoda PCR polegająca na zwielokrotnieniu , a następnie identyfikacji materiału genetycznego wirusa cytomegalii. 

Profilaktyka

Profilaktyka cytomegalii praktycznie nie istnieje .Nie wyprodukowano dotychczas szczepionki , chroniącej przed tą chorobą. Nie sposób także uchronić się przed tym wszędobylskim wirusem . Pocieszający jest fakt , że około 80 % kobiet w wieku rozrodczym ma przeciwciała klasy IgG , a więc zetknęło się wcześniej z wirusem i zakażenie pierwotne w ciąży im nie zagraża. Zakażenie wtórne- reaktywacja zdarza się rzadko i nie prowadzi do tak ciężkich następstw u płodu. Badanie przesiewowe w kierunku cytomegalii nie jest obecnie zalecane , ponieważ nie ma aktualnie możliwości leczenia kobiet w ciąży.

Leczenie

Lek hamujący replikację wirusa - Gancyklovir jest stosowany o noworodków z udokumentowaną objawową cytomegalią. Ma on bardzo wiele objawów ubocznych, ale jego zastosowanie pozwala na uniknięcie trwałych następstw toczących się przede wszystkim w mózgu i gałce ocznej zmian zapalnych, Ze względu na potencjalne działanie teratogenne (uszkadzające płód ) lek ten nie jest stosowany u ciężarnych."